Υγρότοποι της Πάτμου

Παρέμβαση πολιτών προς τον Δήμο Πάτμου

Παρέμβαση πολιτών προς τον Δήμο (24/08/2020) σχετικά με

• • • • • • • Την νομοθεσία που αφορά την προστασία των υγρότοπων
            • Πληροφορίες για τους υγρότοπους της Πάτμου
            • Τις ευθύνες του Δήμου
            • Πρόταση για τον υγρότοπο της “Αλυκής Γροίκου” (Πέτρας)

Τα θέματα που θέτει το έγγραφο παραμένουν άλυτα.

 Πάτμο / Βρυξέλλες, 24 Αυγούστου 2020

Aίτηση – Πρόταση

για τη διασφάλιση ενός βασικού επίπεδου προστασίας του υγροτόπου
“Αλυκή Γροίκου (Πέτρας)”

Η “Αλυκή Γροίκου (Πέτρας)”, μια προστατευμένη περιοχή

Το Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ) “ Έγκριση καταλόγου μικρών νησιωτικών υγροτόπων και καθορισμός όρων και περιορισμών για την προστασία και ανάδειξη των μικρών παράκτιων υγροτόπων που περιλαμβάνονται σε αυτόν”, εγκρίθηκε στις 12 Ιουνίου 2012. Δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ελληνικής Δημοκρατίας αριθ. 229 της 19^ης Ιουνίου 2012 (Παράρτημα 1), και τέθηκε σε ισχύ την ίδια μέρα.

Προς καλύτερη κατανόηση είναι χρήσιμο να αναφέρονται οι βασικές υποχρεώσεις που επιβάλλονται από το ΠΔ:

• Το άρθρο 2 του ΠΔ περιορίζει κάθε δραστηριότητα εντός της προστατευόμενης περιοχής στην απολύτως απαραίτητη για την συντήρησή της, την έρευνα και την ενημέρωση των επισκεπτών. Απαγορεύονται ρητά: α) οι εργασίες δομήσεις, β) η διάνοιξη δρόμων, γ) οι εκχερσώσεις της φυσικής βλάστησης, και δ) κάθε παρέμβαση που αλλοιώνει το τοπίο.
• Το άρθρο 3 του ΠΔ αφορά την αδειοδότηση οποιαδήποτε δραστηριότητας εκτός των ορίων της προστατευόμενης περιοχής που θα μπορούσε να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην περιοχή. Επιβάλλει ότι η απόφαση αδειοδότησης πρέπει να συμπεριλάβει ειδικούς περιβαλλοντικούς όρους για την προστασία της περιοχής. Όλες οι μελέτες που είναι αναγκαίες για να συνταχτούν οι ειδικοί οροί, εκπονούνται με ευθύνη των αρμόδιων αρχών και υπηρεσιών.

Στη 1^η Νοεμβρίου 2013 η Διεύθυνση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) έστειλε σε όλες τις αρμόδιες δημόσιες αρχές και υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένου και του Δήμου Πάτμου, μια εγκύκλιο με Αριθ. Πρωτ. 62617/2308 για να τις ενημερώσει σχετικά με την έγκριση του ΠΔ και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτό (Παράρτημα 2).

Όσον αφορά την Πάτμο οι προστατευόμενοι υγρότοποι στον κατάλογο του ΠΔ είναι πέντε, εκ των οποίων ένας είναι η “Αλυκή Γροίκου (Πέτρας)” με κωδικό Υ421PAT006. Ο τοπογραφικός χάρτης της προστατευόμενης περιοχής (Παράρτημα 3 της παρούσας) συμπεριλαμβάνεται στο ΠΔ. Πρόκειται για μια τριγωνική περιοχή που ενδεικτικά έχει τα εξής όρια :

–     βόρεια : από το τέλος του ασφαλτόδρομου από/προς Γροίκο μέχρι το βράχο της Καλλικατσού (η παραλία εκεί που βλέπει τον κόλπο του Γροίκου, αποτελεί τμήμα της προστατευόμενης ζώνης) ;

–     νοτιοανατολικά : από το βράχο της Καλλικατσού μέχρι περίπου την ξύλινη εξέδρα των θαλάσσιων σπορ (η παραλία εκεί που βλέπει το Τραγονήσι, δεν αποτελεί τμήμα της προστατευόμενης ζώνης) ;

–     δυτικά : από την προαναφερόμενη ξύλινη εξέδρα μέχρι το βόρειο σημείο που τελειώνει ο ασφαλτόδρομος από/προς Γροίκο.

Τωρινή κατάσταση: σοβαρή υποβάθμιση του προστατευμένου υγροτόπου

Στην νοτιοανατολική παραλία ο Δήμος Πάτμου έχει αδειοδοτήσει την τοποθέτηση ξαπλώστρων, ομπρέλων και τη λειτουργεία ενός κυλικείου που πουλάει ποτά, σάντουιτς, κλπ. Κυρίως αλλά όχι μόνο κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου, αυτή η δραστηριότητα ελκύει σημαντικό αριθμό ατόμων που μεταβαίνουν ως επί το πλείστον με οχήματα (αυτοκίνητα, μοτοσυκλέτες, κλπ). Η παραλία δεν συμπεριλαμβάνεται στην προστατευόμενη περιοχή, αλλά βρίσκεται ακριβώς δίπλα της. Τα άτομα που μεταβαίνουν στην παραλία περνάνε μέσα από την προστατευόμενη περιοχή και παρκάρουν τα οχήματα τους πίσω από την παραλία, δηλαδή μέσα στην προστατευόμενη περιοχή. Κατά διαστήματα οι επισκέπτες τη χρησιμοποιούν και για μοτοκρός.

Αυτή η κατάσταση έχει προκαλέσει τη σοβαρή υποβάθμιση της προστατευόμενης περιοχής, όπως αποδεικνύεται και στην παρουσίαση που έγινε στην Πάτμο στον Απρίλιο 2018 από αντιπρόσωπο της WWF Ελλάς (Παράρτημα 4). Η φυσική βλάστηση που οριοθετεί την περιοχή αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από θάμνους του είδους “juncus” (ελληνικά : βούρλα). Πίσω από τη βόρεια παραλία υπάρχει ακόμα μια συνεχιζόμενη γραμμή θάμνων. Αντιθέτως, πίσω από την νοτιοανατολική παραλία η γραμμή των θάμνων έχει καταστραφεί από την διέλευση και στάθμευση οχημάτων. Στα δυτικά όρια της προστατευόμενης περιοχής η γραμμή των θάμνων έχει υποστεί σοβαρές ζημιές από την διέλευση οχημάτων και πεζών, που έχει οδηγήσει στη διάνοιξη χωματοδρόμου. Στο κέντρο της περιοχής η βλάστηση έχει καταστραφεί πλήρως.

Όπως υπογραμμίζεται στην σχετική εγκύκλιο του ΥΠΕΚΑ, ο Δήμος Πάτμου είναι υπεύθυνος για τους προστατευόμενους υγροτόπους του νησιού και για την εφαρμογή των διατάξεων του ΠΔ. Ωστόσο, μην έχοντας λάβει μέτρα κατά της αλλοίωσης του τοπίου, της καταστροφής της βλάστησης και της διάνοιξης χωματοδρόμου, ο Δήμος δεν τηρεί τις διατάξεις του άρθρου 2 του ΠΔ. Επιπλέον, μην έχοντας προχωρήσει στην εκπόνηση των αναγκαίων μελετών και στην επιβολή ειδικών όρων προστασίας στην άδεια παραχώρησης της παραλίας, ο Δήμος παραβιάζει το άρθρο 3 του ΠΔ.

Πρόταση

Η υποβάθμιση του προστατευόμενου υγροτόπου “Αλυκή Γροίκου (Πέτρας)” προκλήθηκε κυρίως από την διέλευση πεζών και οχημάτων διαμέσου της προστατευόμενης περιοχής και από τη στάθμευση οχημάτων εντός της. Ως εκ τούτου η βασική προτεραιότητα είναι να διασφαλισθεί ότι η προστατευόμενη περιοχή δεν θα χρησιμοποιείται πλέον ούτε ως δρόμος πρόσβασης στην παραλία ούτε ως χώρος στάθμευσης. Επομένως προτείνουμε τα εξής:

1. την τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων που θα πληροφορούν τους επισκέπτες σχετικά με την προστασία του υγροτόπου, την περίμετρό του, και τους λόγους προστασίας του. Θα διευκρινίζουν ξεκάθαρα ότι απαγορεύεται η διέλευση πεζών και οχημάτων, καθώς επίσης και η χρήση της προστατευόμενης ζώνης προς στάση και στάθμευση οχημάτων. Αυτές οι πινακίδες θα πρέπει να τοποθετηθούν α) στο βόρειο σημείο της ζώνης στο σημείο που οι περισσότεροι πεζοί και οχήματα μπαίνουν στην περιοχή, και β) πίσω από την τωρινή οργανωμένη παραλία όπου σταθμεύουν τα οχήματα,

2. την μεταφύτευση βούρλων που βρίσκονται εκτός προστατευόμενης ζώνης για να επαναφερθούν οι φυσικές γραμμές βλάστησης στα νοτιοανατολικά και δυτικά όρια της προστατευόμενης ζώνης. Για να διασφαλιστεί ότι οι επισκέπτες της οργανωμένης παραλίας δεν θα χρησιμοποιούν την προστατευόμενη ζώνη, πινακίδες θα υποδεικνύουν σε οχήματα και πεζούς ότι θα πρέπει να βαδίζουν δυτικά της εκ νέου σχηματισμένης γραμμής θάμνων. Μπορούν να παρκάρουν τα οχήματά τους στον ασφαλτόδρομο ή στο χωματόδρομο που οδηγεί προς το Πλακί, αλλά οπωσδήποτε όχι στην προστατευόμενη περιοχή.

Εάν η ανωτέρω πρόταση λάβει την έγκριση των αρμοδίων αρχών, συμπεριλαμβανομένου και του Δήμου Πάτμου, είμαστε διαθέσιμοι να αναλάβουμε το οικονομικό κόστος των πινακίδων και της μεταφύτευσης των θάμνων.

Η σωστή προστασία και διατήρηση περιοχών που συνδυάζουν φυσικό κάλλος και αρχαιολογικό ενδιαφέρον όπως η “Αλυκή Γροίκου (Πέτρας)”, αποτελεί μεγάλη ευκαιρία για την περαιτέρω ανάπτυξη στην Πάτμο του οικολογικού τουρισμού, που είναι μια προτεραιότητα τουριστικής πολιτικής σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Υπάρχει ήδη ένα ευρύ δίκτυο μονοπατιών στην Πάτμο, που ελκύει όλο και περισσοτέρους φυσιολάτρες πεζοπόρους (και μέσω διαδικτύου, βλ. π.χ. την εφαρμογή “Wikiloc”).

Εν αναμονή της απάντησής σας με την πρώτη σας ευκολία, 

Με τις καλύτερες ευχές μας,

Ελένη Οικονομίδου                            Jacqueline Délia-Bremond

Giuseppe Notarbartolo di Sciara                     Willebrord Sluijters

Κοιν.   Κo Α. Γιαννακάκη, WWF Ελλάς

Παραρτήματα:

1)     Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ) “ Έγκριση καταλόγου μικρών νησιωτικών υγροτόπων και καθορισμός όρων και περιορισμών για την προστασία και ανάδειξη των μικρών παράκτιων υγροτόπων που περιλαμβάνονται σε αυτόν” της 12^ης Ιουνίου 2012 (ΦΕΚ 229 της 19^ης Ιουνίου 2012)

2)     Εγκύκλιος Αριθ. Πρωτ. 62617/2308 της 1^ης Νοεμβρίου 2013 της Διεύθυνση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής προς αρμόδιες αρχές

3)     Τοπογραφικός χάρτης της προστατευμένης περιοχής “Αλυκή Γροίκου (Πέτρας)” με κωδικό Υ421PAT006

4)     Παρουσίαση της WWF Ελλάς του Απριλίου 2018 σχετικά με τους προστατευμένους υγροτόπους της Πάτμου