Μονοπάτια της Πάτμου

Η Πάτμος, όπως και τα περισσότερα μέρη στην Ελλάδα διαθέτει ένα πλούσιο δίκτυο μονοπατιών που καλύπτει ολόκληρο το νησί.

Τα μονοπάτια της Πάτμου δεν εξυπηρετούσαν μόνον τις ανάγκες των αγροτών και κτηνοτρόφων και των οικισμών μεταξύ τους αλλά και την προσέγγιση των πάμπολλων ξωκκλησιών, καθισμάτων και ερημητηρίων.

Θέλουμε να δείξουμε -μέσω των μονοπατιών- τον ιδιαίτερο θρησκευτικό και όχι μόνον χαρακτήρα που είχε ο τόπος. Δεδομένου ότι η Πάτμος είναι ένα μικρό νησί (34 χλμ.), επίπεδο εν πολλοίς και ομαλό, μπορεί να κατακτηθεί εύκολα από έναν περιπατητή. Το δίκτυό της δεν υπερβαίνει τα 40 χλμ. Επιπλέον, λόγω του εύκολου, ακίνδυνου και βατού ανάγλυφού της ενδείκνυται για πεζοπορία από όλες τις ηλικίες και ανεξάρτητα από φυσική κατάσταση. Σημειώνουμε ότι η Πάτμος έχει χαρακτηριστεί από τον νομοθέτη ως τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, προστατευόμενο και ευτυχώς, ως σήμερα, δεν έχει αλλοιωθεί.

Πριν 13 χρόνια η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) είχε αναλάβει και διεκπεραίωσε την δημιουργία 8 διαδρομών στην Πάτμο, τα οποία ονόμασε «μονοπάτια πολιτισμού». Δυστυχώς έκτοτε, επειδή τα μονοπάτια δεν συντηρήθηκαν, έχουν εν πολλοίς καταστραφεί.

Ο Σύλλογός μας έχει αποφασίσει να προχωρήσει στην συντήρηση αυτών των 8 μονοπατιών και να προχωρήσει στην αναβάθμιση και δημιουργία νέων διαδρομών που θα εξυπηρετούν πεζοπόρους.

Επιθυμούμε, πέρα από την αναβίωση και απόδοση των μονοπατιών στους φυσιολάτρες, να εμπλουτίσουμε τις διαδρομές με την γνωριμία των επισκεπτών με την τοπική πολιτιστική παράδοση.

Σκοπεύουμε να εντάξουμε στις διαδρομές και να αναδείξουμε τα στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς που συνδέονται με τα σημεία από τα οποία περνούν τα μονοπάτια. Δηλαδή: λαΐκές παραδόσεις, παραμύθια, παραδοσιακά τραγούδια, θρύλους, μνημεία της πρόσφατης παράδοσης (μύλους, αλώνια, ξωκλήσια, ερημητήρια, πηγές, παραδοσιακό καρνάγιο, …), ενδημικά φυτά και ζώα, διατροφικές παραδόσεις, τοπικά προΐόντα.

Κέντρο του νησιού και εμβληματικό τοπόσημο για την Πάτμο αποτελεί η Ιερά Μονή που δεσπόζει και είναι ορατή από κάθε σημείο του νησιού αλλά και από την θάλασσα. Σκοπεύουμε να αναδείξουμε την αρχιτεκτονική και ιστορική ιδιαιτερότητα της Χώρας Πάτμου με τον σχεδιασμό ενός ιστορικού περιπάτου στον οικισμό. Στην Χώρα και από την Χώρα περνούν κάποια από τα σχεδιαζόμενα μονοπάτια και ως εκ τούτου αποτελεί σταθμό για τους πεζοπόρους, αν και μπορεί να είναι και αποκλειστικός προορισμός.

Πιστεύουμε και απευθυνόμαστε στους ταξιδιώτες που επιθυμούν να γνωρίσουν τον τόπο που επισκέπτονται, να έρθουν σε επαφή με το παρόν και το παρελθόν της Πάτμου και τους κατοίκους της. Ο ταξιδιώτης που θα επισκεφθεί ένα μαντρί, που θα δεί από κοντά την αναβίωση των αναβαθμίδων στην γεωργία, την κατασκευή ενός παραδοσιακού σκάφους, την θρησκευτική αλλά και κοινωνική εκδήλωση που αποτελούν οι εσπερινοί στα ξωκλήσια…. θα έχει έρθει σε επαφή με την ουσία του τόπου.

Επιθυμούμε να απευθυνθούμε και να ενισχύσουμε αυτού του τύπου τον τουρισμό.

Τον εναλλακτικό σε αντίθεση με τον καταναλωτικό, τον φυσιολατρικό που θα αποδώσει συμμάχους στην προστασία του περιβάλλοντος, τον θρησκευτικό που θα αναδείξει την ιδιαιτερότητα του ελληνισμού ως προς το θρησκευτικό βίωμα.

Πιστεύουμε ότι το εγχείρημά μας είναι ωφέλιμο και για τους εμπλεκόμενους με τον τουρισμό κατοίκους του νησιού, γιατί θα προσελκύσει επισκέπτες καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου και θα επιμηκύνει την τουριστική περίοδο. Βλέπουμε ότι έτσι δημιουργούνται προΰποθέσεις επίσης για την ανάπτυξη μορφών αγρο-τουρισμού.

Η Πάτμος έχει ήπιο κλίμα, κατάλληλο για δράσεις στην εξοχή όλες τις εποχές.

Στην διαδικασία υλοποίησης του δικτύου πολιτιστικών διαδρομών σκοπεύουμενα επιτύχουμε την συμμετοχή των εξής τοπικών φορέων στους οποίους έχουμε ήδη ή σχεδιάζουμε να απευθυνθούμε: την Ιερά Μονή Πάτμου, τον Δήμο, την ΕΛΛΕΤ, τα σχολείατης τοπικής κοινότητας και τους συλλόγους των εκπαιδευτικών, τους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, τους κοινωνικούς φορείς (συλλόγους) και την επιχειρηματική κοινότητα.

Μέχρι σήμερα έχουν ανταποκριθεί θετικά και αγκαλιάσει την προσπάθεια, με πρόθεση συνεργασίας ο Δήμαρχος Πάτμου, η Ιερά Μονή Ι. Θεολόγου και η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ).

Στόχος μας είναι επίσης να στηριχθούμε στο έργο και τις γνώσεις εντοπίων συγγραφέων της τοπικής ιστορίας και παράδοσης και την συνδρομή της πλούσιας βιβλιοθήκης της Ιεράς Μονής και της Πατμιάδας Εκκλησιαστικής Σχολής .

Παράλληλα και προς ενίσχυση του στόχου μας σχεδιάζουμε να συγκροτήσουμε μια ομάδα προφορικής ιστορίας και να συλλέξουμε όλα τα στοιχεία της πολιτισμικής μνήμης που μπορούν να μεταδώσουν άτομα της τρίτης ηλικίας.

Στον Σύλλογό μας επίσης υπάρχουν μέλη (φιλόλογοι, δικηγόροι, μουσικοί, καλλιτέχνες, οικονομολόγοι, αρχιτέκτονες, λαΐκοί τεχνίτες, μηχανικοί υπολογιστών, οδηγοί βουνού) που με τις επιστημονικές τους γνώσεις μπορούν να προσφέρουν τα εχέγγυα της σοβαρότητας, τόσο στον πολιτιστικό τομέα, όσο και την τεχνογνωσία που απαιτείται για το στήσιμο των μονοπατιών αλλά και την υλοποίηση των ψηφιακών υποδομών του έργου.

Όπου χρειαστεί, θα απευθυνθούμε σε ειδικούς επιστήμονες, είτε για την ιδιαίτερη γεωμορφολογία του τόπου (γεωλόγους) είτε για την τεχνολογικά άψογη (γραφίστες) διάδοση των πληροφοριών είτε για την χαρτογράφηση των μονοπατιών.

Γενικά σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε όλες τις δυνατότητες που προσφέρει ο τομέας των νέων τεχνολογιών για την διευκόλυνση των ενδιαφερομένων, ανεξαρτήτως των φυσικών τους ικανοτήτων ή εμποδίων (ηλικία, ΑΜΕΑ, ξενόγλωσσοι).

Στα πλαίσια της προσπάθειάς μας να στήσουμε το δίκτυο των μονοπατιών με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, οργανώσαμε – σε συνεργασία με την ERA (European Ramblers Association) σεμινάριο εκπαίδευσης 12 μελών μας και άλλων ενδιαφερόμενων, τα έξοδα του οποίου κάλυψε ο Σύλλογός μας.

Το σεμινάριο αποσκοπούσε στην εκμάθηση τρόπων σωστής διαχείρισης του έργου δημιουργίας δικτύου μονοπατιών, με τρόπο επαγγελματικό, έτσι ώστε να επιτύχουμε την πιστοποίηση των μονοπατιών μας και να ενταχθούμε στο ευρωπαΐκό πιστοποιημένο δίκτυο μονοπατιών. Αυτό θα μας προσφέρει την αναγνώριση ποιότητας του έργου και θα μας εξασφαλίσει την αναγνωρισιμότητα και την ασφάλεια που επιθυμεί ο πεζοπόρος, προκειμένου να μας επισκεφθεί.

Τα έξοδα τα οποία θα πρέπει να υπολογιστούν για την υλοποίηση του δικτύου αφορούν επίσης: την «κατασκευή» των μονοπατιών: εργαλεία, πινακίδες, χάρτες (έντυποι και επί πινάκων στην αρχή των διαδρομών), την ψηφιοποίηση των πληροφοριών που θα δέχεται ο περιπατητής καθώς πεζοπορεί, την προώθηση του εγχειρήματος στους μελλοντικούς επισκέπτες, την έκδοση έντυπου υλικού μαζί με όλα τα συμπαρομαρτούντα, την αμοιβή των ειδικών επιστημόνων και κυρίως τις απαραίτητες μελέτες.

Το δίκτυο, όπως σχεδιάζεται, θα εκτείνεται σε διαδρομές συνολικά 40 χλμ.