Άρθρο του Νίκου Νικολόπουλου
Πρόσφατα πληροφορηθήκαμε από ειδησεογραφικό μέσο και τη σελίδα ‘’Φίλοι των ζώων Πάτμου’’ πως εντοπίστηκαν, πριν λίγες μέρες, γάτες στην περιοχή του Μελογιού με σοβαρά εγκαύματα σε όλο τους το σώμα, τα οποία, όπως αποδείχτηκε κατόπιν κτηνιατρικής εξέτασης, προήλθαν από εσκεμμένη επίθεση με οξύ. Κατατέθησαν ήδη στο αστυνομικό τμήμα Πάτμου, οι αρμόζουσες μηνύσεις κατά αγνώστου, για ενεργητική κακοποίηση ζώου και μεγάλο μέρος της Πατμιακής κοινότητας περιμένει να μάθει ποιος ή ποιοι βρίσκονται πίσω από αυτή τη βάρβαρη πράξη. Στα σχόλια δε, κάτω από τη δημοσίευση της σελίδας ‘’Patmos Animal Lovers’’ στο facebook, αναφέρθηκε από άλλον άνθρωπο που φροντίζει γάτες, πως αναγνώρισε αντίστοιχα τραύματα σε γάτο στην περιοχή της Περνέρας στη Σκάλα.
Αξίζει να αναφερθούμε λοιπόν, επ’ ευκαιρία, στο ζήτημα της ενεργητικής ή παθητικής κακοποίησης ζώων για να μάθουμε να την αναγνωρίζουμε όταν τη συναντάμε στο δρόμο μας, την ηθική μας υποχρέωση να ενεργούμε για αυτούς που δεν έχουν φωνή ή δικαιώματα και τις νομικές συνέπειες που αφορούν τον εκάστοτε δράστη της κακοποίησης.
Δεν υπάρχει δικαιοσύνη πουθενά, αν κάπου η αδικία διαιωνίζεται ανενόχλητη,
κι ούτε πολιτισμός, εκεί που τα δικαιώματα των αδυνάμων καταπατούνται φανερά και χωρίς καμία αίσθηση ντροπής από τους πιο δυνατούς.
Καταρχάς, αξίζει να επισημάνουμε, πως η κακοποίηση ζώων στην ελληνική ύπαιθρο, δεν είναι καινούργια υπόθεση κι ούτε είναι περιορισμένης έκτασης, όπως θα ήλπιζε κάποιος ευαισθητοποιημένος άνθρωπος.
Η Πάτμος δεν θα μπορούσε φυσικά να είναι εξαίρεση σε αυτό, όσο κι αν ο ρόλος της ως ένα από τα ιερότερα μέρη στον κόσμο, για τη θρησκεία της αγάπης, το χριστιανισμό, θα άφηνε κάποιες ελπίδες ίσως, για το αντίθετο.
Για παράδειγμα, τα παρανόμως αλυσοδεμένα ολημερίς ή φυλακισμένα σε κλουβιά σκυλιά, είναι ένα θέαμα που μπορεί ο επισκέπτης ή ο ντόπιος να αντικρύσει όλο το χρόνο, σε κάθε μέρος του νησιού μας, ακόμη και κατά μήκος του κεντρικού δρόμου που ενώνει τη Σκάλα με την Αποκάλυψη και τη Χώρα, τα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco!
Φυσικά οι κακοποιήσεις δεν σταματούν στους σκύλους, παρότι στη δική τους περίπτωση, όπως και σε περιπτώσεις ενεργητικής κακοποίησης με οξύ ή φόλα, η κακοποίηση είναι πιο οφθαλμοφανής˙ αλλά για αυτό θα μιλήσουμε παρακάτω.
Τι είναι όμως υπό νομικούς όρους η κακοποίηση ζώων;
Από την ιστοσελίδα των Συνηγόρων για τα Ζώα Ελλάδος lawyersforanimals.dogsvoice.gr πληροφορούμαστε:
“Αναβάθμιση Κακοποίησης Ζώων σε Κακούργημα – Ν. 4830/2021. Ως κακοποίηση νοείται κάθε ακατάλληλη μεταχείριση και συμπεριφορά που διαταράσσει την ευζωία του ζώου, προκαλώντας του από δυσφορία έως και θάνατο. Είναι ποινικό αδίκημα και διώκεται αυτεπαγγέλτως. Δηλαδή, για τη δίωξη του δράστη απαιτείται η πράξη να έρθει σε γνώση του εισαγγελέα και τίποτα άλλο.’’
Γιατί όμως μας ενδιαφέρει τόσο η κακοποίηση των ζώων (κυρίως των κατοικιδίων) και δη σε βαθμό που φτάνει να γίνεται ζήτημα που διευθετείται νομικά τελικώς από την πολιτεία και τους νόμους του Συντάγματος;
Πέραν από τη φυσική εμπάθεια που συνήθως νιώθουν οι άνθρωποι, από παιδιά, σχεδόν για όλα τα ζώα, υπάρχουν πλέον και αδιαμφισβήτητα, επιστημονικά τεκμηριωμένα δεδομένα για τη σχέση ανάμεσα στην κακοποίηση ζωών και την κακοποίηση ανθρώπων.
Η σχέση μεταξύ εγκλημάτων κατά των ζώων και εγκλημάτων εναντίον ανθρώπων είναι πλέον τόσο πολύ εγκαθιδρυμένη, που έχει οδηγήσει μερικούς από τους μεγαλύτερους οργανισμούς ασφαλείας, όπως το FBI, να έχουν ειδικά τμήματα για την παρακολούθηση της κακοποίησης των ζώων.
Με απλά λόγια, να πούμε πως οι άνθρωποι που κακοποιούν ζώα, συχνότατα, φτάνουν να κακοποιούν και ανθρώπους, οι άνθρωποι που παραμελούν τα κατοικίδιά τους, πολύ συχνά, ανακαλύπτεται ότι παραμελούν εξίσου και ανήμπορα μέλη της οικογένειάς τους, όπως τα παιδιά και τους ηλικιωμένους. Ο συσχετισμός φτάνει και συχνά υπερβαίνει το 90% των περιπτώσεων βίας.
*(Στο τέλος αυτού του άρθρου, παραθέτονται πηγές από αρθρογραφία, στα ελληνικά και στα αγγλικά, που αξίζει, όσοι μπορείτε, να μελετήσετε για να καταλάβετε καλύτερα την έκταση αυτού του θέματος.)
Τα παραπάνω ευρήματα, έχουν ωθήσει πλέον, τις περισσότερες χώρες του κόσμου να συντάξουν νομοθετήματα σχετικά με τη βία και την κακοποίηση ζώων στα εθνικά, νομικά τους συστήματα.
Στην Ελλάδα λοιπόν, η κακοποίηση ζώων διακρίνεται σε ενεργητική και παθητική.
Από τη σελίδα των Συνηγόρων για τα Ζώα μαθαίνουμε:
‘’Ενεργητική κακοποίηση έχουμε με την άσκηση βίας κατά του ζώου, δηλαδή την εσκεμμένη πρόκληση σωματικού πόνου ή σωματικής εξάντλησης επικίνδυνης για την υγεία ή ακόμη και τη ζωή του ζώου. Εκτός από την άσκηση βίας, στην ενεργητική κακοποίηση συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων και η εγκατάλειψη νεογέννητων ζώων, ο δηλητηριασμός, ο μη ιατρικός ακρωτηριασμός, η μάχη μεταξύ ζώων, κτηνοβασία και σεξουαλική κακοποίηση ζώων, καθώς και η πώληση, εμπορία και διακίνηση μέσω διαδικτύου, υλικού στο οποίο απεικονίζεται οποιαδήποτε πράξη βίας εις βάρος ζώου (η απαρίθμηση δεν είναι εξαντλητική). Ακόμη, η χρησιμοποίηση, με οποιονδήποτε τρόπο και για οποιονδήποτε σκοπό, κάθε ζώου σε κάθε είδους θεάματα.’’
‘’Παθητική κακοποίηση έχουμε με την παράλειψη απαιτούμενης ενέργειας, ήτοι σε περιπτώσεις παραμέλησης, μόνιμης αλυσόδεσης, έλλειψης καταλύματος, διατήρησης σε ακατάλληλο, ακαθάριστο ή στενό χώρο, στέρηση τροφής, νερού και κτηνιατρικής περίθαλψης, απουσία φροντίδας, έκθεση σε αντίξοες καιρικές συνθήκες και έκθεση σε κίνδυνο. Επίσης παθητική κακοποίηση συνιστά και η “συσσώρευση ζώων” (animal hoarding), όπου “συλλέκτης ζώων” αδυνατεί να παρέχει κατάλληλη φροντίδα, τροφή/νερό κτλ. στα ζώα του. Η εγκατάλειψη τραυματισμένου μετά από τροχαίο ατύχημα ζώου συγκαταλέγεται και αυτή στις περιπτώσεις κακοποίησης.
Από όλα τα προαναφερθέντα συνεπάγεται ότι ο άνθρωπος που συναντά περιστατικό κακοποίησης έχει ευθύνη να αναλάβει δράση. Ευθύνη απέναντι στο ίδιο το ζώο αλλά και την κοινωνία, στην οποία, ο διαπράττων το έγκλημα, περιδιαβαίνει και συνδιαλέγεται ελεύθερα, χωρίς περιορισμούς, όντας στην πραγματικότητα επικίνδυνος για τους ανθρώπους γύρω του, αλλά ακόμη και για τα ίδια τα μέλη της οικογένειάς του.
Με απλά πάλι λόγια, το άτομο (ή άτομα) που πέταξε οξύ πάνω σε ανυπεράσπιστες γάτες στην Πάτμο, μπορεί κάλλιστα αύριο να κάνει το ίδιο στην κοπέλα του μετά από έναν καβγά, όπως έχουμε ήδη δει πολλάκις να συμβαίνει σε άλλα μέρη της Ελλάδας.
Τα παιδιά δε, που γίνονται μάρτυρες μίας τέτοιας συμπεριφοράς (κακοποίησης οποιασδήποτε μορφής) που παραμένει ατιμώρητη από την κοινωνία, έχουν πολύ υψηλές πιθανότητες να επιδείξουν αντίστοιχη συμπεριφορά όταν μεγαλώσουν, απέναντι σε ζώα και φυσικά σε ανθρώπους.
Οδηγός Καταγγελίας Περιστατικού Κακοποίησης
Σε περίπτωση που γίνεις μάρτυρας περιστατικού κακοποίησης ζώου, ακολούθησε τα εξής βήματα:
- Κάλεσε την Αστυνομία η οποία υποχρεούται σε άμεση ανταπόκριση και δύναται να συλλάβει το δράστη μέσω της διαδικασίας του αυτόφωρου. Το αυτόφωρο ξεκινάει από τη στιγμή της τέλεσης της αξιόποινης πράξης και τελειώνει με την παρέλευση ολόκληρης της επόμενης μέρας.
- Εάν για κάποιο λόγο η Αστυνομία αδυνατεί να ανταποκριθεί, πήγαινε στο πλησιέστερο Αστυνομικό Τμήμα για να καταγγείλεις το περιστατικό. Είναι σημαντικό, εφόσον τα έχεις, να προσκομίσεις όσο το δυνατόν πιο συγκεκριμένα στοιχεία όπως οι πινακίδες αυτοκινήτου του δράστη, η διεύθυνση του, το πλήρες όνομά του.
- Σε περίπτωση που η ζωή ή η υγεία του ζώου διατρέχει κίνδυνο και κρίνεται σκόπιμο και αναγκαίο, κάλεσε στον οικείο Δήμο προκειμένου να μεταφερθεί σε κτηνίατρο. Αν ο Δήμος δεν ανταποκριθεί αυτό το βήμα θα πρέπει να γίνει από εσένα σε συνεργασία με το τοπικό φιλοζωικό σωματείο. Για παράδειγμα, αν βρεις νεογέννητα ζώα δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο.
- Σε περίπτωση δηλητηρίασης ζώου θα πρέπει μαζί με την περισυλλογή του ζώου από τον Δήμο να υποβληθεί αίτημα αυτοψίας στην Αστυνομία προκειμένου να ενημερωθεί η αρμόδια Κτηνιατρική Υπηρεσία για να τη διενεργήσει.
- Σε περιπτώσεις παθητικής κακοποίησης είναι πολύ σημαντικό να συγκεντρώσεις όσο το δυνατόν περισσότερο υλικό όπως φωτογραφίες και βίντεο, στο οποίο θα διαφαίνονται ξεκάθαρα η κατάσταση του ζώου, το είδος παθητικής κακοποίησης που υφίσταται, ο τόπος, η ημερομηνία και ο χρόνος της λήψης ώστε να μπορεί να αποδειχθεί η τυχόν επαναλαμβανόμενη κακοποιητική συμπεριφορά και η διάρκεια της. Είναι πολύ σημαντικό κατά το στάδιο της καταγγελίας να προσκομίσεις τα αποδεικτικά στοιχεία και να ζητήσεις αστυνομικό έλεγχο, προκειμένου να σχηματιστεί δικογραφία σε βάρος του θύτη.
- Τέλος, μπορείς να μεταβείς στον Εισαγγελέα Ζώων για να καταγγείλεις το περιστατικό και να δοθεί έτσι εισαγγελική εντολή αφαίρεσης του ζώου από τον ιδιοκτήτη αν πρόκειται για ζώο που υφίσταται κακοποίηση από τον ιδιοκτήτη του και σύλληψη του δράστη.
- Για όλα τα παραπάνω καλό θα ήταν να ενημερώσεις τον Δήμο στον οποίο λαμβάνει χώρα το περιστατικό και ιδανικά και το τοπικό φιλοζωικό σωματείο, εφόσον υπάρχει. Σε περιπτώσεις αφαίρεσης ζωής ζώου από ιδιοκτήτη ,η συνδρομή τους είναι απαραίτητη.
ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ είναι να ζητήσεις αριθμό πρωτοκόλλου και αντίγραφο της καταγγελίας σου. Χωρίς αριθμό πρωτοκόλλου δε θεωρείται ότι έχει γίνει επίσημη καταγγελία και δεν μπορείς έτσι να παρακολουθήσεις την πορεία της. Τα αδικήματα κατά των ζώων διώκονται αυτεπάγγελτα επομένως δεν έχεις καμία υποχρέωση πληρωμής παραβόλου για να υποβληθεί η μήνυση.
ΧΡΗΣΙΜΑ TIPS
- Να θυμάσαι ότι η καταγγελία περιστατικού κακοποίησης ζώου μπορεί να λάβει χώρα δια ζώσης σε Αστυνομικό Τμήμα, μέσω τηλεφώνου και email.
- Σε οποιαδήποτε συνδιαλλαγή με τις αρμόδιες Αρχές, σκόπιμο είναι να διατηρείς την ψυχραιμία σου και να εκθέσεις το καταγγελλόμενο περιστατικό με σοβαρότητα και σαφήνεια.
- Να ζητάς οπωσδήποτε αριθμό πρωτοκόλλου και ιδανικά αντίγραφο της κατάθεσής σου σε περίπτωση επώνυμης καταγγελίας. Σκόπιμο είναι η καταγγελία να κοινοποιηθεί μέσω email στις προϊστάμενες υπηρεσίες του Αστυνομικού Τμήματος.
- Καθότι η κακοποίηση ζώου αποτελεί αυτεπαγγέλτως διωκόμενο ποινικό αδίκημα δεν προαπαιτείται η καταβολή του παραβόλου.
- Προτείνεται σε περιπτώσεις παθητικής κακοποίησης κατόπιν συνεννόησης με την αστυνομία ή το τοπικό φιλοζωικό σωματείο η προσέγγιση του ιδιοκτήτη του ζώου-θύματος κακοποίησης αφού υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο κάποιος να μη γνωρίζει ότι η συμπεριφορά του συνιστά παθητική κακοποίηση. Ωστόσο μία τέτοια προσέγγιση πρέπει πάντοτε να γίνεται με νηφάλιο και συμβουλευτικό τρόπο, με γνώμονα να βοηθήσεις το ζώο και εφόσον γνωρίζεις ότι δε θα θέσεις σε κίνδυνο την ασφάλειά σου. ‘’
Είναι σημαντικό να σημειωθεί εδώ, ότι ο νόμος 4039/2012 απαγορεύει κάθετα την αλυσόδεση ή περιορισμό του ζώου με οποιοδήποτε άλλο μέσο, για πάνω από 120 λεπτά την ημέρα.
Όταν επιτέλους, κάθε ευαισθητοποιημένος κάτοικος του νησιού, αρχίσει να αναλαμβάνει τα καθήκοντά του απέναντι στο γείτονά του πρωτίστως και δευτερευόντως, απέναντι σε οποιονδήποτε άλλον κακοποιητή ζώου ή ανθρώπου, κι αποφασίσει να έχει πρώτα μία κουβέντα μαζί του (προτείνεται) πριν να καλέσει την αστυνομία, ενημερώνοντάς τον ότι αυτό που επιτελεί, είναι κακοποίηση ζώου που διώκεται και αυτεπαγγέλτως,
θα ακούσει συχνότατα διάφορες στερεοτυπικές απαντήσεις, τις οποίες είναι καλό να περιμένει (οι παρακάτω σχετίζονται περισσότερο με μονίμως αλυσοδεμένους σκύλους ή έγκλειστους σε κλουβιά:
– ‘’εσείς οι φιλόζωοι που νοιάζεστε μόνο για τα ζώα, αντί να ασχοληθείτε με τους ανθρώπους που πεινάνε κι υποφέρουν!’’
– ‘’γιατί, νομίζεις πως εμείς οι άνθρωποι είμαστε ελεύθεροι; Αυτά περνάνε καλύτερα από εσένα κι από μένα’’
– ‘’είναι κυνηγόσκυλο ή φύλακας ή τσοπανόσκυλο κι έτσι πρέπει να είναι.’’
– ‘’εγώ αγαπάω τα ζώα μου πιο πολύ και από τα παιδιά μου.’’
– ‘’το ζώο βγαίνει βόλτες όλην την ώρα/ κάθε βράδυ/ κάθε Σαββατοκύριακο”.
– ‘’τον αμολάω στο βουνό κάθε φορά που πάμε για κυνήγι.’’
– ‘’άμα τον αφήνω ελεύθερο, πάει και σκοτώνει τα ζώα του γείτονα, οπότε πρέπει να τον έχω δεμένο.’’
– ‘’μου λερώνει την αυλή / μου χαλάει τα λουλούδια / δεν τα πάει καλά με τα άλλα ζώα του σπιτιού.’’
– ‘’ήταν αδέσποτος και τον έσωσα.’’
– ‘’να κοιτάς τη δουλειά σου!’’
– ‘’τον έχω δεμένο γιατί μου το σκάει από την αυλή και φοβάμαι μην μου τον χτυπήσει κανένα αμάξι / μην μου τον κλέψουν.’’
Τα παραπάνω είναι μονάχα μερικά από τα πιο ενδεικτικά δείγματα απάντησης που θα πάρει κάποιος, όταν ενημερώσει τον κακοποιητή ότι διαπράττει αδίκημα κι ότι το ζώο βασανίζεται. Στην ύστατη προσπάθεια του ευαισθητοποιημένου πολίτη, να επιλυθεί το πρόβλημα χωρίς την παρέμβαση της αστυνομίας, κάτι που είναι καλό να γίνεται σαν πρώτο βήμα, είναι καλό να ξέρει τι είναι πολύ πιθανόν να ακούσει και να μην οπισθοχωρήσει από ευπιστία ή άλλες αιτίες.
Θα κλείσω αυτό το άρθρο επισημαίνοντας ξανά, ότι οι σκύλοι δεν είναι το μόνο είδος μη-ανθρωπίνου ζώου που ‘’απολαμβάνει το μονοπώλιο της κακοποίησης’’ στο νησί μας, αφού στην πραγματικότητα, συστηματικά θύματα κακοποίησης εδώ, είναι καθημερινά και διάφορα άλλα είδη ζώων, όπως γάτες, κότες, λαγοί και κουνέλια, κατσίκες, αγελάδες και γουρούνια, ακόμα και κοράκια.
Μιλούμε για ζώα που συχνότατα βιώνουν τη ζωή τους σε συνθήκες ασφυκτικού εγκλεισμού, χωρίς το παραμικρό ίχνος της δυνατότητας να εκπληρώσουν έστω κι ένα μέρος από τις φυσικές τους ανάγκες, όπως άσκηση, κοινωνική συναναστροφή με το είδος τους, επαρκής χρήση των αισθητηριακών τους οργάνων, επαφή με τα φυσικά στοιχεία, όπως τον αέρα, την ηλιακή θέρμη, το χώμα.
Τι ευθύνεται για όλα αυτά; Πού μπορούμε να εντοπίσουμε τη ρίζα αυτής της ανθρώπινης συμπεριφοράς;
Το ζήτημα κατά τη γνώμη του γράφοντα, είναι πρωτίστως ιδεολογικό και ξεκινάει με την απουσία παιδείας πάνω στο ζήτημα του σεβασμού απέναντι στα ζώα κι ακόμη χειρότερα, με την παρουσία παιδείας που διαστρεβλώνει την αντίληψη του παιδιού και αργότερα του ενηλίκου ανθρώπου, πάνω στο ζήτημα των δικαιωμάτων των ζώων.
Όταν για παράδειγμα, ακόμη και οι ιερείς της τοπικής θρησκείας, διδάσκουν στα παιδιά και τους ενηλίκους ότι σε αντίθεση με τους ανθρώπους, τα ζώα δεν έχουν ψυχή, είναι κοινώς, άψυχα κι ότι ο Θεός τα έπλασε για να τα εκμεταλλεύεται ο άνθρωπος, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς άλλη εξέλιξη κοινωνικά και πολιτισμικά, από αυτή που συναντάμε σήμερα.
Το αυθαίρετο συμπέρασμα του ανθρώπου, ότι βρίσκεται στην κορωνίδα της εξέλιξης, όντας το πιο έξυπνο όλων των ζώων, καταρρίπτεται πανεύκολα, απλά και μόνο με το να παρατηρήσει κανείς, όλην αυτήν την περιβαλλοντική καταστροφή που έχει προκαλέσει ο άνθρωπος, φτάνοντας συμβολικά να κόβει με ένα πριόνι το κλαδί του δέντρου, πάνω στο οποίο κάθεται αυτός και όλα τα άλλα ζώα.
Η δύναμη για κυριαρχία πάνω στους πιο αδύναμους, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να είναι δείκτης νοητικής ανωτερότητας, ηθικής ή πνευματικής.
Ένας νους που φτάνει να διαχωρίζει τον εαυτό του από το φυσικό του περιβάλλον σε τέτοιο επίπεδο, που καταλήγει να δηλητηριάζει το νερό του και το χώμα του, που φτάνει να κατασκευάζει και να χρησιμοποιεί πυρηνικά όπλα είναι κατά την άποψη του γράφοντα, πολύ κατώτερος νους από αυτόν οποιουδήποτε άλλου ζώου και η γνώση αυτού του γεγονότος, μόνο τη δέουσα ταπεινότητα μπορεί να φέρει ˙ ταπεινότητα που χρειαζόμαστε απεγνωσμένα ως ανθρωπότητα, για να αντιμετωπίσουμε κατά το άμεσο χρονικό διάστημα, τη σημαντικότερη ίσως υπαρξιακή μας κρίση, μέσα σε όλη μας την ιστορία ως είδος: την κλιματική και περιβαλλοντική κρίση.
Ας αρχίσουμε με λίγα μικρά έστω βήματα λοιπόν, να είμαστε ενεργοί πολίτες απέναντι στα περιστατικά κακοποίησης, για το καλό των ανυπεράσπιστων ζώων, της κοινωνίας και τελικώς, φυσικά, το δικό μας, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με όλων των άλλων.
Επιπλέον παραπομπές σχετικά με τη σύνδεση κακοποίησης ζώων και κακοποίησης ανθρώπων:
https://www.efsyn.gr/ellada/koinonia/48159_i-kakopoiisi-zoon-kai-anthropon-syndeetai-amesa
https://leb.fbi.gov/articles/featured-articles/the-link-between-animal-cruelty-and-human-violence
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7246522
https://www.paws.org/resources/the-animal-abuse-human-violence-connection
https://aldf.org/article/the-link-between-cruelty-to-animals-and-violence-toward-humans-2
0 Σχόλια